Kürd şair Dildar’ın 1938’de Bağdat’ta cezaevinde yazdığı “Ey Reqîb” şiiri ilk kez Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti’nin kuruluşu döneminde bestelenerek milli marş ilan edildi. 22 Ocak 1946’da Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti’nin kuruluşu ilan edildiğinde Kürdistan Bayrağı dalgalandırılarak, “Ey Reqîb” milli marş olarak okundu.
Kürdistan Bölgesi’nin milli marşı olarak kabul edilen “Ey Reqîb”, Rojava Özerk Yönetimi tarafından da milli marş olarak kabul görüyor ve kullanılıyor. Bütün Kürt tarafları “Ey Reqîb”in milli marş olduğu yönünde hemfikir.
Kürt sanatçı Dilşad Said, Kürt Milli Marşı Ey Reqîb ile ilgili önemli bir hizmete imza atarak notalarını orkestraya uyarladı.
Rûdaw’a konuşan Dilşad Said, “Her ne kadar Ey Reqîb, hem askeri bir marş hem de de orkestrada en iyi kalitede kayıt altına alınmış olsada, resmi kurumlarda bu kaliteyle çalınmalıydı. Ama bugüne kadar yapılmamış” dedi.
Dilşad Said, Kürdistan Bölgesi’nde profesyonel askeri bir bandonun kurulması durumunda yabancı misyonların karşılanması sırasında Ey Reqîb’in en iyi kalitede çalınması için buna liderlik yapabileceğini söyledi.
Ey Reqîb müziğinin kaydedilmesi konusuna değinen sanatçı Said, “Şubat ayında Koral müzik olarak kayıt altına alınması planlanıyordu. Ancak koronavirüsten dolayı gerçekleşmesi biraz zor. Ama gelecekte Kürt sanatçılarının sesi ile Koral müzik olarak kaydetmeyi planlıyorum” diye konuştu.
Fransa hükümeti Ey Reqîb’in notalarını Dilşad Said’den istedi
Dilşad Said, projenin tamamlanmasındaki katkısından dolayı Fransa hükümetine teşekkür etti.
Fransa hükümeti Başkan Mesud Barzani’nin 7 Eylül 2016’da Elysee Sarayı’nı ziyareti sırasında çalmak üzere Kürt Milli Marşı Ey Reqîb’in notalarını Dilşad Said’den istemişti.
Kürt sanatçı, “Maalesef Ey Reqîb’in çalınması merasimi önündeki tek engel notalarının olmamasıydı. Fransa’nın isteği Ey Reqîb’in askeri müzik grupları ve senfonilere uygun bir şekilde orkestraya uyarlanması için gerçekçi bir teşvik oldu” değerlendirmesinde bulundu.
Ey Reqîb’in orkestraya uyarlanması ile artık Kürt yetkilileri yabancı ülke ziyaretlerinde milli marş Ey Reqib ile karşılanabilecek. Fransa’nın karşılaştığı gibi bir sorun artık yaşanmayacak.
Ey Reqib’in orkestraya uyarlanması
Ey Reqib’in orkestraya uyarlanmasında Wînd Orkestra’nın standartları kullanıldı. Ancak aletlerin eksik ya da fazla çıkmasında kondektör otomatik olarak eksik bölümü ya tamamlıyor ya da fazla bölümü çıkarıyor. Ancak bunu yaparken ses ve müziğin melodi ve harmonisi bozulmuyor.
Euphonium aletinin mevcut olmaması durumunda, saksafon, basun ya da trampet gibi bir alet yerini alıyor.
Dünyaca ünlü kemanjen Dilşad Said kimdir?
Dilşad Said
Kürt müzisyen ve besteci Dilşad Said, 1958 yılında Duhok’ta dünyaya geldi. Bağdat'ta müzik enstitüsünden mezun olduktan sonra Bağdat televizyon ve radyo orkestrasında şef asistanlığı yapan Said, 1979 yılında Duhok Müzik Grubu’nu kurdu. Özellikle çağdaş Kürt müziğini büyük oranda etkilediği düşünülmektedir.
1984'te eğitimine İngiltere’de devam eden Kürt sanatçı, 1988 yılında Wales Ünivesitesi'nde masterini tamamladı. 1991 yılından itibaren Avusturya'da yaşayan ve bu ülkenin üniversitelerinde müzik ve keman öğretmenliği yapan Said, klasik Kürt müziği ile Batı klasik müziği arasındaki bir köprü olarak görülmektedir.
Said, Avusturya’nın Salzburg Mozarteum Üniversitesi’nde Kürt müziği alanında yaptığı doktorayı 2018 yılının Haziran ayında tamamladı. Sanatçı, Salzburg Mozarteum Üniversitesi’nde 19 Haziran 2019’da düzenlenen törende Kürtçe Müziği üzerine yaptığı araştırmayla doktorasını almıştı.
Londra'da Kraliyet Müzik Akademisi'nde kemancılık diploması aldı.
Kürt sanatçı Said’in doktora araştırması Avrupa ülkelerinde Kürt Müziği üzerine yapılan en geniş akademik araştırma olma ünvanına sahip. Doktora araştırmasında ritim ve seslendirme ile ilgili birçok Kürt halay ve oyununu da konu alarak, Kürt müziğinin özelliklerini yazdı.
Dilşad Said’in en önemli çalışmalarından bir tanesi de Şengal ve Peşmerge eserlerini senfoni ve koral olarak okumasıydı. İki eser Kürt klasik Batı müziğindeki tek örnek olarak görülebilir. Rûdaw’ın sponsor olduğu projede 2015 yılında iki eser bir albümde paylaşıldı.
Ey Reqîb’in yazarı Dildar kimdir?
20 Şubat 1918 yılında başkent Erbil’in Koye ilçesinde dünyaya gelen Dıldar, şair ve yazarlığının yanı sıra Hiva Partisi’nin liderliğini yaptı.
Dıldar tarafından kaleme alınan ve 1946 yılında Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti döneminde bestelenen Ey Reqib şiiri, daha sonra Kürdistan Bölgesi’nin milli marşı olarak kabul edildi.
Şair Dıldar, 12 Kasım 1948 tarihinde 30 yaşında başkent Erbil’de yaşama gözlerini yumdu.
Ey Reqîb!
Ey reqîb her, maye qewmê Kurd ziman (Dinle düşman, Kürt halkı hala yaşıyor)
Naşikê û danayê bi topê zeman (Top ateşinde ve felaketlerden yıkılmayacak)
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin (Kimse demesin Kürtler ölüyor, Kürt diriliyor)
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan (Diriliyorlar, hiç inmeyecek Kürt bayrağı)
Em xortên rengê sor û şoreş in (Devrim ve kızıl rengin çocuklarıyız)
Seyr bike xwînawiyan me da rijand (İzle ey düşman, kanlı geçmişimizden!)
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin (Kimse demesin Kürtler ölüyor, Kürt diriliyor)
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan (Diriliyorlar, hiç inmeyecek Kürt bayrağı)
Lawê Kurd rabûye ser pê wek şêran (Kürt genci aslan gibi ayakta)
Ta bi xwîn nexşîn bike tacê jiyan (Hayat tacını kanıyla işliyor)
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin (Kimse demesin Kürtler ölüyor, Kürt diriliyor)
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan (Diriliyorlar, hiç inmeyecek Kürt bayrağı)
Em xortên Mîdya û Keyxusrew in (Biz Medler'in, Keyhüsrevler'in çocuklarıyız)
Dîn îman û ayina me, her niştiman (Dinimiz ve imanımız vatanımızdır)
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin (Kimse demesin Kürtler ölüyor, Kürt diriliyor)
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan (Diriliyorlar, hiç inmeyecek Kürt bayrağı)
Xortê Kurd tev hazir û amade ne (Kürt gençliği hazır ve amadedir)
Canfîdane, canfîdane, her canfîda (Cenfedadır canfedadır canfeda)
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin (Kimse demesin Kürtler ölüyor, Kürt diriliyor)
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan (Diriliyorlar, hiç inmeyecek Kürt bayrağı)
