Wall Street Journal'a (WSJ) konuşan ABD'li yetkililer ABD Başkanı Joe Biden'ın 1915 olaylarını resmen "soykırım" olarak tanımaya hazırlandığını söyledi.
Gazetenin haberine göre Biden, 1915 olaylarının anma günü olan 24 Nisan'da yapacağı açıklamada "soykırım" ifadesini kullanabilir.
Ancak ismi verilmeyen yetkililer bunun henüz kesinlik kazanmadığını, nihai bir karar verilmediğini ve bu yönde bir bilgilendirme de yapılmadığını; Biden'ın daha önceki başkanlar gibi sembolik bir açıklamayı da seçebileceğini belirtti.
Gazete, Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki'nin de açıklamanın yapılacağı Cumartesi gününden önce detay vermeyi kabul etmediğini aktardı.
WSJ, Biden'ın "soykırım" demesi halinde bunun Türkiye ile ABD arasındaki gerilimi daha da artıracak "ender görülen" bir adım olacağını belirtti.
New York Times'a konuşan bir yetkili ise, Biden'ın bu yönde karar aldığını söylerken, ABD'nin yabancı elçiliklerindeki kaynaklar da cumartesi günü böyle bir açıklamanın beklendiğini söyledi.
AP ajansı da Biden'ın cumartesi günü “soykırım” ifadesini kullanmasının beklediğini, Washington'ın Ankara'yı henüz bu konuda bilgilendirmediğini duyurdu.
Biden adaylığı sırasında bahsetmişti
ABD Başkanı Biden, geçen yıl Kasım ayında yapılan başkanlık seçimleri için yürüttüğü kampanyada, 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanıma vaadinde bulunmuştu.
Biden, 24 Nisan'da bu yönde bir açıklama yapması durumunda olayları “soykırım” olarak tanıyan ilk ABD lideri olacak.
Önceki ABD Başkanı Donald Trump ve bir önceki başkan Barack Obama, 1915 olayları için "Büyük Felaket" anlamına gelen "Meds Yeghern" ifadesini kullanmıştı.
ABD Başkanları, Bill Clinton'ın görevde olduğu 1993 yılından bu yana her yıl 24 Nisan'da benzer açıklamalar yapıyor.
Geçen ay aralarında iki partiden de isimler olan 38 senatör Biden'a "soykırım" nitelemesi yapması talebinden bulunan bir mektup yazmıştı.
ABD'li senatörlerden Biden'a çağrı
Geçtiğimiz ay ABD'de, Demokrat Parti ile Cumhuriyetçi Partili 40 senatör ortak bir mektupla Joe Biden yönetimine “Ermeni Soykırımını resmen tanıması” çağrı yapmıştı.
Demokrat Partili senatör Bob Menendez ile Cumhuriyetçi Partili senatör John Corny'nin öncülüğünde hazırlanan mektupta, Biden'ın geçtiğimizte vediği söz hatırlatıldı ve 1915'in resmen “soykırım” olarak kabul edilmesi gerektiği belirtildi.
"Bugün size, Ermeni Soykırımı gerçeğini resmi olarak tanımaya güçlü şekilde davet etmek üzere yazıyoruz. Geçmişte, Ermeni Soykırımı'nı soykırım olarak kabul etmiştiniz. Şimdi size, ABD'nin bu korkunç gerçeği tanıdığını göstermeniz adına Başkan olarak aynısını yapmanız için çağrıda bulunuyoruz" ifadelerinin yer aldığı mektupta, "Ermeni Soykırımı'nı bir soykırım olarak tanıyın ve bu suç ortaklığı modelini kırın" denildi.
Ankara-Washington ilişkilerini nasıl etkiler?
Wall Street Journal, Biden'ın "soykırım" ifadesini kullanması halinde Türkiye'nin Amerika'daki yerlilere yapılanları gündeme getirmesinin, diplomatik protestoda bulunmasının, ve çok olası olmasa da ABD'nin İncirlik Hava Üssü'nü kullanmasını yasaklamasının beklenebileceğini belirtti.
Gazeteye konuşan EDAM (Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi) Başkanı Sinan Ülgen, Türkiye'nin ABD'den ihracata gayri resmi engeller koyabileceğine de dikkat çekti.
Türk halkının çoğunluğunun bu konuda hükümetle aynı görüşte olduğunu belirten Ülgen "Türk halkı tarihin bu sayfasını sadece Ermenileri değil, Balkanlarda etnik temizliğe uğrayan Türkleri de vuran bir trajedi olarak görüyor" dedi.
Gazete daha önceki ABD Başkanlarından sadece Ronald Reagan'ın (başkanlık süresi 1981-1989) "soykırım" ifadesini kullandığını, Trump döneminde ise Beyaz Saray Sözcüsü Kayleigh McEnany'nin bir kez "Ermeni Soykırımı Anıtı" ifadesini kullandığını hatırlattı.
Wall Street Journal'a konuşan Ermenistan'ın ABD Büyükelçisi Varuzhan Nersesyan, Biden'ın soykırım ifadesini kullanmasını umduklarını söyledi. ABD'deki Ermeni Birliği Başkanı Bryan Ardouny de "ABD'nin soykırımı tanıması sadece ABD'nin insan hakları konularındaki itibarını artırmayacak, aynı zamanda gelecekteki soykırımları da önleyecektir" diye konuştu.
Azerbaycan'ın ABD Büyükelçisi Elin Süleymanov ise Washington'ın bu ifadeyi kullanmasının, Ermenistan ile Türkiye arasındaki normalleşmeye katkıda bulunmayacağına dikkat çekerek "Bu bölgeye fayda sağlamayacaktır" dedi.
Öte yandan Sözcü yazarı Uğur Dündar, emekli büyükelçi Şükrü Elekdağ’ın konu hakkındaki görüşlerini bugünkü köşesine taşıdı.
Türkiye-ABD ilişkisinde önemli bir konu olan 24 Nisan’da gerçekleştirilecek konuşmada Biden’ın “soykırım” kelimesini kullanıp kullanmayacağına ilişkin olarak görüşlerini açıklayan Elekdağ, ABD'nin “Ankara'yı Moskova ile daha fazla iş birliğine itmekten kaçınma ve NATO/ABD ittifakı içinde tutma" stratejisini hatırlatarak, "Biden stratejik körlükle malûl değilse Türkiye'yi doğrudan ‘soykırım’ ile suçlama yoluna gitmeyecektir" görüşünü dile getirdi.
29 ülke tanıdı
Bugüne kadar çoğu Avrupalı ve Güney Amerikalı olan 29 ülke 1915 olaylarını soykırım olarak tanıdı. Kararı alanlar arasında Rusya ve Suriye de bulunuyor.
1965 yılında Ermeni Soykırımı’nı ilk tanıyan ülke Uruguay oldu. Uruguay’ın ardından 1972’de Kıbrıs Parlamentosu soykırımı tanıdı.
1915 Olayları'nı Ermeni Soykırımı olarak tanıyan diğer ülkeler şunlar;
Almanya, Arjantin, Avusturya, Belçika, Bolivya, Brezilya, Bulgaristan, Kanada, Şili, Çekya, Ermenistan, Fransa, Yunanistan, İtalya, Libya, Litvanya, Lübnan, Lüksemburg, Hollanda, Paraguay, Polonya, Portekiz, Rusya, Slovakya, İsveç, İsviçre, Suriye, Vatikan ve Venezuela.
