Amerikan araştırma şirketi Gallup, Irak savaşının 20'inci yıldönümünde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) son 15 yılda yaşanan değişime ilişkin veriler paylaştı. 'Kürdistan'da hayat: İki savaşın hikâyesi mi?" başlığıyla yayımlanan çalışmada, Kürdistan ve Irak'ın geri kalanının yanı sıra Türkiye ve İsrail'den 2008 ve 2022 verileri karşılaştırıldı.
Gallup, "Irak'ın kuzeyindeki yarı özerk Irak Kürdistanı'nda yaşayan kabaca 5 milyon kişi açısından, 2003'te yaşanan ABD liderliğindeki işgal, Irak'ın güneyinde olduğundan ciddi ölçüde farklı sonuçlandı. Ekonomik çöküntü yerine ekonomik patlamanın habercisi oldu ve istikrarsızlık yerine, kavga içindeki Kürt siyasi partilerini biraraya getirdi" ifadelerini kullandı.
RELATED VİDEO
Play Video
Araştırmada öne çıkan veriler şöyle:
'ABD'YE OLUMLU BAKIŞ, İSRAİL'DEKİNDEN YÜKSEK'
* İşgalin ardından IKBY'de ABD'ye yönelik olumlu bakışın sürmesi dikkat çekti. 2002 yılında, Kürdistan'da nüfusun yüzde 79'u (her beş yetişkinden biri) ABD liderliğini onayladığını söyledi. Bu oran, Irak'ın geri kalanında yüzde 28 olarak ölçüldü. Gallup, IKBY'nin söz konusu oranla Ortadoğu'daki en Amerikan yanlısı siyasi oluşum olduğunu, ABD'nin tarihsel müttefiki İsrail'de bile söz konusu oranın 2017 ile 2018'de yüzde 67 olarak ölçüldüğünü belirtti.
'GÜVENLİK HİSSİ GİDEREK YÜKSELDİ'
* Araştırmada öne çıkan verilerden biri, halkların güvenlik algısı konusunda oldu. ABD'nin işgali sonrası patlak veren iç savaşın şiddetinden büyük ölçüde muaf kalmış bir bölge olarak, IKBY'de yaşayanların büyük çoğunluğu kendilerini daha güvende hissettiğini söyledi. Buna göre, IKBY nüfusunun yüzde 56'sı 2008 yılında geceleri yaşadıkları bölgede sokağa çıkarken güvende hissettiğini belirtti; aynı sene Irak'ın geri kalanı için bu oran yüzde 43'tü.
rak1.jpg
2022'ye gelindiğinde ise IKBY'de gece kendilerini sokağa çıkarken güvende hissedenlerin oranı yüzde 88'e çıktı. Aynı oran, ülkenin geri kalanı için bu kez yüzde 72 olarak ölçüldü.
'AZINLIKLAR İÇİN SIĞINAK'
* Gallup, IKBY'de azınlıkların da kendilerini güvende hissettiğine dikkat çekti. 2002 verilerine göre, "yetişkinlerin kendi bölgelerini azınlıklar için ne kadar iyi bir yer olarak gördüğü" sorusuna yanıtlarda, Irak Kürdistanı başı çekti. Irak'ın geri kalanı ikinci, Türkiye üçüncü, Lübnan dördüncü, İsrail beşinci sırada yer aldı.
irak3.jpg
Araştırmada, Amerikan işgali öncesinde Irak'ta yaklaşık 1.5 milyon Hıristiyan'ın yaşadığı, bugün bu sayının 200 bine kadar düştüğü ve bu kişilerin yaklaşık yarısının şu an Kürdistan bölgesinde bulunduğu belirtildi. Gallup, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni azınlıklar için iyi bir yer olarak görenlerin oranının, sadece Irak'ın geri kalanından değil, listedeki diğer ülkelerden de ciddi biçimde yüksek olduğuna dikkat çekti.
'EKONOMİK SORUNLAR SU YÜZÜNE ÇIKTI'
* Gallup anketinde, son yıllarda IKBY'de ekonomik göstergelerin iyileştiği ve bölgenin, artık Irak'ın geri kalanından geride görünmediği belirtildi. Bununla birlikte, ekonomik krizin etkilerine mercek tutularak şöyle denildi: "Güvenli, kucak açan ve Batı yanlısı görünümüyle, Irak Kürdistanı ülkenin geri kalanına kıyasla yatırım açısından daha çekici bir ortama sahip. Fakat Erbil ve Süleymaniye'de gökdelenlerin ve iddialı emlak projelerinin sayısı bir anda artmış olsa da, bölgede yaşayan sıradan vatandaşın ekonomik durumu artık diğer Iraklılarınki ile aynı."
rak2.jpg
Ankette, Irak Kürdistanı'nda elde edilen ekonomik verilere ilişkin şu bilgiler paylaşıldı:
- 2022 yılında, IKBY'de yaşayan her üç kişiden ikisi (yüzde 66), iş bulmak için kötü bir zaman olduğunu söyledi. Irak'ın geri kalanında aynı yanıtı verenlerin oranı yüzde 65 oldu.
- Kürt bölgelerinde yaşayanların sadece yüzde 45'i yaşam standartlarından memnun olduğunu söylerken, bu oran Irak'ın geri kalanında yüzde 72 olarak ölçüldü.
Gallup, "Irak'ta on yıllar süren ihtilaftan çıkılması sonrası refah seviyesi artarken, Kürt kuzey, sakinlerinin ekonomik fırsatlarının azaldığını görmesiyle birlikte yüksek beklentilerin kurbanı olmuş görünüyor" yorumu yaptı.
SONUÇ: ARADAKİ FARK KAPANIYOR
Araştırmanın sonuç bölümünde ise "ABD liderliğindeki işgalden 20 yıl sonra, ülkenin Kürt kuzeyi tamamen farklı bir tür savaşı deneyimledi. Ülkenin en karanlık dönemlerinde Bağdat'ta sıradanlaşan intihar saldırıları, mezhep temelli katliamlar ve dengesiz siyaset, büyük ölçüde otonom olan bölgede çok az görüldü" ifadelerine yer verildi.
Gallup, "ABD ile güçlü ortaklık ve Kürtler arası (bazen zayıf olan) birlik, bölgenin göreceli olarak bir güvenlik kalesi haline gelmesini sağladı. Bununla birlikte, siyasi ve ekonomik kazanımları sınanmaya devam ediyor" dedi. Şii milisler, IŞİD hücreleri ve İran'ın yanı sıra kamu hizmetlerine yönelik güvensizlik, işsizlik ve yolsuzluk algısı, bu sınamalara örnek gösterildi.
Araştırmanın sonundaki şu yorum dikkat çekti:
"Son 15 yıla ilişkin Gallup verileri, iki farklı savaşın hikâyesini anlatıyor. Birinde, temel güvenlik ve refah 2003'ten sonra çok büyük zarar gördü ve diğerinde huzur, bölgede yaşayanlara daha iyi bir yaşam imkânı sağladı. Son veriler ise Iraklıların ekonomik ve şahsi refahı giderek daha benzeşen hale geldikçe, ülkede bu dönem kapanıyor olabilir." (DIŞ HABERLER)
