Diyarbakır'ın Sur ilçesindeki Demirciler Çarşısı, 1990’lı yıllara kadar Ermeni ve Müslüman ustaların birlikte çalıştığı bir çarşıydı.
Ermeni demir ustalarının göç etmesiyle birlikte bu zanaat Müslüman ustaların işçiliğiyle devam ediyordu ancak demir işçiliği gün geçtikçe ortadan kaybolmaya başladı.
Ermeni bir ustanın çırağı olarak işe başladığını söyleyen demir ustası Muhammed Yıldız, yılardır bu işi yaptığını söyleyerek, artık bundan para kazanamadıklarını dile getirdi.
K24’e konuşan Yıldız, “Eskiden birçok iş vardı, ancak Ermeniler buradan gittikten sonra işin bereketi ve hayrı kalmadı. Eskiden iş yoğunluğundan başımızı kaldıracak zamanımız olamazken, şu an ise işler oldukça azaldı. Telefon üzerinden yapılan siparişleri hazırlıyoruz” dedi.
Köylerden şehre gelen insanların ihtiyaçları doğrultusunda iş yapabildiklerini ifade eden Yıldız, “Onlar iş yapamayınca biz de yapamıyoruz” diye konuştu.
Soba ustası Ramazan Mungan ise, bu işi babası ile dedesinden öğrendiğini belirterek, “Eskiden her dükkânda 7-8 kişi çalışırdı, şimdilerde işlerin azalması nedeniyle birer-ikişer kişi çalışıyor” ifadelerini kullandı.
K24’e konuşan Mungan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Eskiden bu dükkanlarda babalar, oğulları ve çıraklar birlikte çalışırdı. Hepsi de iyi ücret alırdı ama şu an oğlumla birlikte geçimimizi zor sağlıyoruz. Buradaki tüm esnafın işleri oldukça azaldı. Biz de ne yapacağımızı bilmiyoruz. Babamızdan, dedemizden kalan bu kültürün devam etmesini istiyoruz.”
300 derecelik sıcaklıkta yumuşatılan demir, çekiç darbeleriyle dövülerek tırpan, balta, kazma, kürek, orak veya diğer tarım işlerinde kullanılan aletlere dönüşüyor.
Köylerdeki işçiliğin azalması ve teknolojik ürünlerin artmasıyla birlikte, Hoste Rizgo, Cemil, Muncu ve Haço gibi isimleri unutulan Ermeni demir işçilerinin zanaatı da yok olmak üzere.
Ayrıca Sur’daki esnaf, Ermeni ve Süryanilerden kalma demircilik, terzilik ve kuyumculuk gibi mesleklerin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu dile getiriyor.K24
