Amed Büyükşehir Belediyesi tarafından organize edilen program; tiyatro gösterimi, panel ve konserden oluşan zengin içeriğiyle Ayşe Şan’ın sanatsal mirasını bir kez daha gün yüzüne çıkaracak.
Kültür, Sanat ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’nın 17–18 Aralık tarihleri arasında gerçekleştireceği anma etkinlikleri, Ayşe Şan’ın yaşamı, müzik yolculuğu ve Kürt müziğine kattığı değerleri farklı disiplinler aracılığıyla ele almayı amaçlıyor. İki gün boyunca sürecek program, sanatseverleri hem duygusal hem de düşünsel bir yolculuğa davet ediyor.
Tiyatro ile Başlayacak
Anma programı, 17 Aralık akşamı saat 18.30’da Ali Emiri Kültür Salonu’nda sahnelenecek tiyatro oyunu ile başlayacak. Berfin Zenderlioğlu tarafından hazırlanan ve Ayşe Şan’ın yaşam öyküsünü konu alan oyun, sanatçının zorluklarla dolu hayatını, müziğe tutunuşunu ve kadın bir sanatçı olarak verdiği mücadeleyi sahneye taşıyacak.
Mezar Başında Anma ve Panel
Etkinliklerin ikinci günü olan 18 Aralık’ta ise saat 13.00’te Ayşe Şan’ın Yeniköy Mezarlığı’ndaki kabri başında anma töreni düzenlenecek. Sanatçının anısı, sevenleri ve kurum temsilcilerinin katılımıyla saygıyla yad edilecek.
Aynı gün saat 18.00’de Ali Emiri Kültür Salonu’nda “Ayşe Şan’ın Müzik Hayatı” başlıklı bir panel gerçekleştirilecek. Moderatörlüğünü Saliha Ayata’nın üstleneceği panelde; Berfin Zenderlioğlu, “Müzisyen ve Sanatçı Bir Kadın: Ayşe Şan” başlıklı sunumuyla sanatçının kimliğini ve mücadelesini ele alacak. Kültür, Sanat ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Zeynep Yaş ise “Ayşe Şan’ın Yaşamı ve Kürt Müziğindeki Yeri” başlığı altında Ayşe Şan’ın Kürt müziğine bıraktığı kalıcı mirası değerlendirecek.
25 Sanatçının Sahne Alacağı Özel Konser
Panelin ardından saat 19.30’da Ayşe Şan’ın eserlerinden oluşan özel bir konser düzenlenecek. 25 sanatçının sahne alacağı konserle, Ayşe Şan’ın unutulmaz ezgileri Amed’de bir kez daha yankılanacak. Konserde, sanatçının Kürt müziğinde derin izler bırakan eserleri farklı yorumlarla dinleyiciyle buluşacak.
Amed Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği bu iki günlük anma programı, Ayşe Şan’ı yalnızca bir sanatçı olarak değil; sesiyle, direnciyle ve müziğiyle bir halkın hafızasında yer etmiş güçlü bir kadın olarak hatırlatmayı hedefliyor.
Ayşe Şan kimdir?
Ayşe Şan, Kürt müziğinin en önemli ve öncü kadın sanatçılarından biridir. 1938 yılında Diyarbakır’da (Amed) dünyaya geldi. Asıl adı Ayşe Gümüş olan sanatçı, güçlü sesi, derin yorumu ve halk ezgilerine kattığı duygu ile Kürt müziğinde unutulmaz bir yer edindi.
Müzikle tanışması çok küçük yaşlarda oldu. Babası Dengbêj Şanî (Şakiro’nun da etkilendiği isimlerden biri) sayesinde dengbêj geleneği içinde yetişti. Bu kültür, Ayşe Şan’ın müziğinin temelini oluşturdu. Ancak kadın bir sanatçı olarak sahneye çıkması ve sesini duyurması, dönemin toplumsal koşulları nedeniyle oldukça zorlu oldu.
Zorunlu göç ve sürgün yılları
Kürtçe müziğe yönelik baskılar nedeniyle Ayşe Şan, Türkiye’de uzun süre sanatını özgürce icra edemedi. Bunun üzerine 1960’lı yıllarda Irak Kürdistanı’na gitti ve bir süre Bağdat Radyosu’nda çalıştı. Burada seslendirdiği Kürtçe eserlerle geniş bir dinleyici kitlesine ulaştı. Daha sonra Almanya’ya göç eden sanatçı, yaşamının büyük bir bölümünü yurt dışında geçirmek zorunda kaldı.
Müziği ve mirası
Ayşe Şan’ın seslendirdiği eserler; aşkı, hasreti, yoksulluğu, sürgünü ve Kürt halkının yaşadığı acıları konu alır. En bilinen parçaları arasında “Xezalê”, “Lê Lê Xezalê”, “Eyşana Min”, “Qederê” ve “Dayê” yer alır. Duygusal yorumu ve içten sesiyle özellikle kadınların ve ezilenlerin sesi olmuştur.
Vefatı ve ardından
Ayşe Şan, 18 Aralık 1996 tarihinde İzmir’de yaşamını yitirdi. Vasiyeti üzerine cenazesi doğduğu topraklara götürülerek Diyarbakır Yeniköy Mezarlığı’na defnedildi. Ölümünden sonra da eserleri yaşamaya devam etti; birçok sanatçı tarafından yeniden yorumlandı ve Kürt müziğinin temel taşları arasında yer aldı.
Bugün Ayşe Şan, yalnızca bir sanatçı değil; Kürt müziğinde direnişin, kadın sesinin ve kültürel hafızanın simge isimlerinden biri olarak anılmaktadır.
