Dewrêşê Evdî, bir Êzidî genci ile Sunni Kürt bi kızın hikayesidir.
Bir zamanlar aralarında yüzyıllardır düşmanlık olan Gês,Mil ve Kîk aşiretleri yaşarmış.Urfa tarafında..Gês aşireti Araplardan,Kîk ve Mil aşireti Kürtlerden oluşuyor.Zor Temir Paşa da Kîk ve Mil aşiretlerinin ağasıymış.
Bir gün Gês aşireti toplanmış ve Kîk ve Mil aşiretlerine baskın düzenlemeye,hepsini öldürmeye karar vermişler.Zor Temir Paşa'nın Êvdî adında bi de çobanı varmış.Yiğitmiş êvdî..Gês aşiretinin arasına dalmış ve 100 kişiyi tek başına öldürmüş
Êvdî'yi gören Gês aşireti askerleri korkup kaçmışlar.Zor Temir Paşa êvdî sayesinde bu baskından da kurtulmuş.
Zor Temir Paşa êvdî'nin yiğitliğinden dolayı onu evlendirmiş ödül olarak.Bir yıl sonra Êvdî'nin bir oğlu olmuş.Zor Temir Paşa bu oğlanın adınıda Dewrêşê Êvdî ( Êvdî'nin oğlu Derviş) koymuş.
Gel zaman git zaman Dewrêş büyümüş.25 yaşına gelmiş..Êvdî oğlu Dewrêş,kardeşi Elî,Bozan'ı ve malını mülkünü alarak Zor Temir Paşa'nın yanından ayrlmış.Husumet girmiş aralarına.Sebebi bilmiyoru..
Zor Temir Paşa'nın Êdûlê adında bi de güzel bi kızı varmış.Lakin Dewrêş Êdûlê'den daha yakışıklı güzelmiş.Birbirlerini seviyorlarmış.Onlar uzaktan birbirlerini severken yıllar geçmiş,Gês aşireti 1000 süvari toplayıp tekrar Zor Temir Paşa'ya saldırmaya karar vermişler..
Savaş kararını bildiren bir mektup yazarak ulağa vermişler.Ulak da Zor Temir Paşa'ya ulaştırmış.Paşa bunalıma girmiş.Êvdî de yok..Paşa pehlivan ve yiğitlerini toplamış. Paşa mektubu odadaki herkese okumuş.Mektupta : Kur'an'a el bastık ki Kîk ve mil aşiretlerini yerle bir edeceğiz.Kız ve geli,nlerini kılıçtan geçireceğiz’‘yazılıymışPaşa bu mektubu okuyunca o yiğitlerin yüzü asılmış.Odanın tümü susmuş..
Teker teker Paşa'nın odasından çıkmışlar.Bu arada Êdûlê girmiş odaya..Olanları öğrenince şöyle demiş:
“Neden unutuyorsun Êzidî Dewrêşê Êvdî'yi Odur alt edebilecek bin GÊs süvarisini, Kılıç darbelerinden odur kurtaracak obanı ve seni”
Zor Temir Paşa kızına hak vermiş.Êdûlê'den Dewrêş'e yardım isteyen bir mektup yazmasını istemiş.Mektubu göndermişler.
Dewrêş atını otlatırken almış mektubu.Öpmüş koynunas koymuş mektubu..Eve gelip mektubu anlatmış amcaları,babası ve kardeşine.
Mektubun sonunda bir de not varmış : Êdûlê,bir tepsiyle acı bir fincan kahve dolaştıracak odada.Kahveyi alıp içen Paşa'yı kurtarmayı kabul etmiş sayılacak.Êdûlê de babasını kurtaracak olan kişiyle evlenecek.“yazılıymış.Dewrêş notu okuyunca babasına yalvarmış izin vermesi için..
Babası oğlunun bu isteğini duyunca başlamış ağıt yakmaya : Ben de sen gibi Paşa'yı kurtarmıştım.
Paşa sonra ’'Êvdî êzidî(yezidi)dir..Êzidîler Şengal Dağında eşek hırsızıdır” dedi. Şimdi sen de babanın yaptığını mı yapacaksın demiş..Kabul etmemiş..
Dewrêş yalvarmış.Êdûlêsiz bir yaşam sürmeyeceğini söylemiş.En sonunda da atına binmiş.Babası,amcası ve kardeşleri de onu izlemişler..
Dört cengaver Zor Temir Paşa'nın divanının önüne gelmişler.İçeri girmişler.Herkes ayağa kalkmış.Oturmuşlar.Êdûlê Dewrêş'in geldiğini duymuş..
Kahve fincanını tepsiye koymuş odaya girmiş,fincanı dolaştırmaya başlamış.Dewrêş fincanı almış içmiş ve odadan çıkmış.
Dewrêş'in ailesi gidip Êdûlê'ye yalvarmış..Kızım oğlumuza engel ol savaşa gitmesin diye..Êdûlê de gidip Dewrêş'e söylemiş gitme diye.Dewrêş sus diye bağırmış Êdûlê'ye..(Kadına bağırmaması lazımdı,neyse) Biz savaşa gideceğiz demiş..
Bu cümleden sonra Dewrêş atından eğilmiş,êdûlê de ayaklarının ucuna yükselmiş,öpmüşler birbirlerini..Vedalaşmışlar..
Dewrêş , beş arkadaşı,amcaları Elî,Bozan,kardeşi Sadun,Kik ve Mil aşiretinden Elî,,Silêman ve Usîv yola düşmüler.Bi yerde konaklamışlar.Dewrêş siz yemekleri hazırlayın ben çevreyi kolaçan edem,hele düşmanlar nerde gözetleyem demiş.
Bi dedeye rastlamış çevreyi incelerken.Dede Dewrêş'in atından tanımış Êvdî'nin oğlu olduğunu..Sen dostumun oğlusun demiş..“Sen Êzidî'sin,savaşacak aşiretlerin hepsi müslüman.Bu savaş senin savaşın değil.Ailene dön” demiş..
Dewrêş dedeye karşı gelmiş.Onların çok ekmeğini yedim demiş.Dede duygulanmış ve Gês aşiretinin süvarilerinin yerini söylemiş Dewrêş'e..
Dewrêş dönüp arkadaşlarını almış,atlarına atlamışlar ,dedenin söylediği alana gelmişler..
Usîv katipmiş..Savaşı yazmak için görevlendirmişler.Dewrêş ve diğerleri kılıçlarını çekmişler kınlarından..Savaş başlamış..üzlerce kişi ölmüş.Düşmana karşın Dewrêşle beraber olan 7 kişiden Paşa'nın iki cengaveri Elî ve silêman ölmüş.Savaşa ara vermişler.
Neyse savaş tekrar başlamış.Süvariler 400 kişi kaqlmış yalnızca.bu vuruşmada da Dewrêş'in kardeşi Sadun kaybetmiş hayatını :(
Geriye Dewrêş,Elî ve Bozan kalmış.Yine ara vermişler.Usiv yazmaya devam ediyormuş karşı tepeden.Savaş tekrar başlamış..Bu 3 yiğit girmişler 400 süvarinin arasına.Korkusuzlar..Gês aşireti süvarilerini ölüm korkusu sarmış.300 süvari daha ölmüş..
Bu vuruşmanında sonunda Elî ve Bozan da ölmüş.Dewrêş yalnız kalmış diğer tarafta 100 süvari ve komutanları Ecîl Brahîm ve Hafirê Gêsi var..Son kez vuruşmaya hazırlanmış iki taraf da.Dewrêş atlamış atına.Karşı taraftan 50 kişiyi daha öldürmüş.Tam o sırada Dewrêş'in atının ayağı tarla faresinin açtığı deliğe girmiş( Wey tû nemîni mişko) Dewrêş ve atı sırt üstü yığılmış yere..
Normalde Dewrêş'le başedemeyecek iki bênamus Ecîl Brahîm ve Hafirê Gêsi ,fırsattan istifade Dewrêş'in bedenini delik deşik etmişler. :(Zor Temir Paşa'nın katibi Usîv tepenin orda yazarken ağlamış Dewrêş'in yiğitliğine,savaşmasına.Yazmış hepsini bir bir..
Gidip duyurmuş Kîk ve Mil aşiretlerine Dewrêş'in ölüm haberini..Êdûlê duymuş sevdiği adamın ölüm haberini başlamış ağıt yakmaya:
Seni değişmem demiştim pehlivanlara,
Êzidxan dininin sultanına,
Yiğidim kızmıştı bana
Ben kırıp ayağımdaki halhalları
Atına nal yapacağım..
Çivi yapacağım nallarına Burnumdaki hızmaları.. Atına yular yapacağım Kesip saçımın örgülerini…
Bu sözlerden sonra Êdûlê,atın süvarisi Ezidî Dewrêş uğruna dayamış bıçağı karnına ve öldürmüş kendini..
