Piyasalarda durum kritik. “Emami” olarak bilinen yeni tasarım altın sikkenin fiyatı rekor kırarak 169 milyon tomana ulaşırken, serbest piyasada dolar kuru 144 bin tomanı aştı. 29 Aralık itibarıyla İngiliz sterlini yaklaşık 194 bin, euro ise 169 bin toman civarında işlem görüyor. Bir gün önce aynı altın sikke 157 milyon, dolar ise 137 bin toman seviyesindeydi. Fiyatlar gün içinde defalarca değiştiği için, bu seviyelerin ne kadar süreceği belirsiz.
Ekonomistler ve esnaf, doların hızlı yükselişinin ekonomik faaliyetleri durma noktasına getirdiğini belirtiyor. Tahran’daki Kapalı Çarşı esnafının yaklaşık yüzde 95’i borç ve zarar içinde. Esnaf, para biriminin hızla değer kaybetmesi nedeniyle gelir ve gider dengesini koruyamıyor.
Protestolar ve Tepkiler
Dolar kurundaki artış sonrası Tahran’daki Alaeddin Pasajı ve Çarsı Ticaret Kompleksi’nde bazı esnaf dükkânlarını protesto amacıyla kapattı. Sosyal medyada paylaşılan görüntüler, Hafız Köprüsü çevresinde gergin bir atmosferin hâkim olduğunu gösteriyor. Alaeddin Pasajı esnafı, “Korkmayın, korkmayın/Hepimiz birlikteyiz” sloganlarıyla protestolarına pasaj içinde başlayıp, Cumhuriyet ve Hafız caddelerinin kesişimindeki köprüye yürüdü. Çarsı Ticaret Kompleksi esnafı da benzer şekilde eylemler yaptı.
Eylemlerin hızla yayılması üzerine Devrim Muhafızları, her türlü protestoyu bastıracaklarını duyurdu.
Esnafın Durumu Kritik
Cumhuriyet Caddesi esnafı, ekonomik faaliyetlerin neredeyse durduğunu söylüyor. Gholam adlı bir yurttaş, “Altı aydır ödenmeyen alacaklarımı tahsil etmek için pazara geldim, fakat tüm dükkânlar kapalı. Trafik polisleri yolları kapattı. İnsanlar artık çok yoruldu” dedi.
Mehdi isimli esnaf, “Ekonomi tamamen durmuş durumda. Ne kadar uğraşsak da hepimiz borçluyuz, iflasın eşiğindeyiz. İnsanlar artık dayanacak güç bulamıyor” ifadelerini kullandı. Büyük Tahran Çarşısı’ndan Mohsen ise, “Gelirimiz giderimizi karşılamıyor, ailemize karşı mahcup durumdayız. Günlük masraflarımızı bile ödeyemiyoruz. Bu şekilde devam ederse dükkânları boşaltmak zorunda kalacağız” diye konuştu.
Eylemler Şehrin Diğer Noktalarına Yayıldı
Protestolar Cumhuriyet Caddesi’yle sınırlı kalmayıp Saadi ve İstanbul Kavşağı çevresine de taşındı. Alaeddin Pasajı, cep telefonu ve elektronik ürünler pazarı ile Türkiye Büyükelçiliği yakınlarında çok sayıda esnaf sokağa çıktı. Ekonomi gazeteleri, esnafın yaklaşık yüzde 95’inin borçlu ve zarar ettiğini, gelir-gider dengesizliğinin ciddi boyutlara ulaştığını belirtiyor. Ayrıca, “170 dolarlık kararname” olarak anılan düzenlemenin halkın geçim koşullarına ek baskı getirdiği ifade ediliyor.
Devrim Muhafızları’ndan Sert Uyarı
İran Devrim Muhafızları Ordusu (Sepah), halk ve muhalif hareketlere yönelik uyarılarda bulundu. Bildiride, 30 Aralık’ta 9 Dey olaylarının yıl dönümüne atıf yapılarak, “düşmanların yanlış hesaplardan kaçınması” gerektiği vurgulandı. Sepah, “fitne, toplumsal karışıklık, psikolojik operasyon ve güvenlik tehditlerine karşı güç kullanarak karşılık vereceğini” duyurdu. 2009’daki 9 Dey olaylarının dış güçler tarafından planlanan komploların başarısızlığı olarak tanımlandığı belirtilirken, ulusal birlik ve toplumsal dayanışmanın İran’ın güvenliği ve rejimin bekası açısından kritik olduğu ifade edildi.
