Hak İhlali Sayısı 26 Bini Aştı
İHD Merkezi Hapishane Komisyonu’nun “2024 Yılı Türkiye Hapishane Hak İhlallerini İzleme Raporu”, Ankara'da yapılan basın toplantısıyla açıklandı. Raporda, İHD’nin genel merkezi, şubeleri ve bölge temsilciliklerine yapılan başvurular ile cezaevi ziyaretlerinden elde edilen veriler yer aldı.
Rapora göre, 2024 yılı boyunca cezaevlerinde en az 26 bin 632 hak ihlali meydana geldi.
Ağır Hasta Mahpuslar Tedavi Edilmeden Tutuluyor
İHD Eş Sözcüsü Nuray Çevirmen’in açıklamasına göre, cezaevlerindeki en büyük sorunlardan biri sağlık hakkına erişim.
28 Nisan 2025 itibarıyla en az 1.412 hasta mahpus bulunuyor. Bu mahpusların 335’i “ağır hasta” kategorisinde yer alırken, 230'u tek başına yaşamını sürdüremiyor, 105’i destekle yaşamını sürdürebiliyor.
Sağlık hakkı kapsamında tespit edilen ihlal sayısı 5.526 olarak kayda geçti.
Cezaevlerinde Can Kaybı: 2024’te En Az 818 Tutuklu ve Hükümlü Hayatını Kaybetti
Yaşam hakkı ihlalleri de raporda öne çıkan başlıklardan biri.
Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2024'te cezaevlerinde 818 kişi hayatını kaybetti.
İHD’nin kendi tespitlerine göre ise bu sayı 55 olarak belirtildi.
Cezaevlerinde Açlık Grevleri: 91 Hapishanede Bin 997 Tutuklu Eyleme Katıldı
İHD’ye ulaşan bilgilere göre, 157 tutuklu açlık grevi veya ölüm orucu eylemi gerçekleştirdi.
27 Kasım 2023'te başlayan eylemler, 4 Nisan 2024 tarihinde sona erdirildi.
Ancak mahpuslar bir süre daha telefon, mahkeme ve aile görüşmelerini reddetme biçiminde eylemlerine devam etti.
İşkence ve Kötü Muamelede Ciddi Artış Var
Raporda, cezaevlerinde 4.745 işkence ve kötü muamele vakası tespit edildi.
İhlaller arasında darp, çıplak arama, ağız içi arama, tehdit, hakaret, ayakta sayım, ajanlık dayatması gibi uygulamalar yer alıyor.
Mahpusların yaşam alanlarını gören kameralar, askeri nizamda yürütme ve baskın aramalar da dikkat çekici diğer başlıklar arasında yer aldı.
Sosyal Faaliyet ve İletişim Hakkı İhlalleri Yaygınlaşıyor
2024 yılı boyunca cezaevlerinde;
-
Sosyal faaliyet kısıtlamalarına dair 4.028 ihlal,
-
Haberleşme hakkına dair 4.474 ihlal,
-
Bilgiye erişim hakkına dair ise 3.261 ihlal tespit edildi.
Bazı gazetelerin tutuklulara verilmediği, kantinden alınan radyoların toplatıldığı ve TV izleme hakkının kısıtlandığı da raporda vurgulandı.
Kadın ve Çocuk Mahpusların Durumu Alarm Veriyor
Rapora göre, 2 Aralık 2024 itibarıyla 16.419 kadın tutuklu ve hükümlü cezaevlerinde bulunuyor.
2 Eylül 2024 itibarıyla ise 759 çocuk, anneleriyle birlikte cezaevinde yaşıyor.
Bu çocukların gelişimi ve sağlık haklarına erişimi ciddi şekilde engelleniyor.
16 cezaevinden 81 kadın mahpus; işkence, sağlık hakkı ihlali, iletişim engeli, adil yargılanma ihlali gibi nedenlerle başvuruda bulundu.
Yabancı, Çocuk, Engelli ve LGBTİ+ Mahpuslar Ayrımcılıkla Karşı Karşıya
Raporda, LGBTİ+ mahpusların cezaevlerinde transfobik ve homofobik tutumlara maruz kaldığı,
engelli mahpusların ise sağlık ve yaşam koşulları açısından ciddi ihlallerle karşılaştığı belirtildi.
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün bu gruplara dair veri paylaşmaması ise dikkat çekti.
2024 yılı içinde 68 yabancı uyruklu mahpus, 2 çocuk mahpus ve 107 kadın mahpus başvuruda bulundu.
Türkiye Cezaevlerinde Hak İhlalleri Derinleşiyor
İHD’nin raporu, Türkiye cezaevlerinde hak ihlallerinin sistematik ve çok boyutlu bir sorun haline geldiğini ortaya koyuyor.
Sağlık, yaşam, haberleşme, sosyal faaliyet ve insanca muamele hakkı başta olmak üzere on binlerce ihlal, ciddi bir insan hakları krizine işaret ediyor.