YAZI: Şenol BALİ
Hakkari’nin birçok bölgesi maden ocakları ile tahrip ediliyor. Sıra dağların yoğun olarak bulunduğu bölgenin önemli bir kısmında maden arama çalışmaları yürütülüyor. Çoğunluğu Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu bulunmayan firmaların bölgede doğaya ve canlı yaşamına önemli zararlar verdiği dillendiriliyor. Ormanları ve bitki örtüsünü yok eden, hava ve suyu kirleten bu faaliyetler sonucunda bölgedeki birçok canlı olumsuz etkilenirken tarım ve hayvancılık bitme noktasına geldi.
Sedex Resources Şirketi tarafından Hakkari’nin Kavaklı Köyü’nde yapılan kazı çalışmalarının, çalışma alanının dışına çıktığı ve doğal ortamı tahrip ettiği dile getiriliyor. Şirket, 2017 yılından bu yana bölgede faaliyet yürütüyor. Köy sakinleri, şirketin ruhsatta belirtilen alanların dışına çıkarak doğal ortamı tahrip ettiği gerekçesiyle dava yoluna gitti. Mahkemeye verdiği dilekçe ile şirketin faaliyetlerinin durdurulmasını ve ruhsatlarının iptaline karar verilmesini talep eden köylülerin dava dilekçesinde bölgenin şu konularda zarar gördüğüne dikkat çekildi: “Adı geçen şirket, ruhsatlarında belirtilen sınırların dışına taşımışlardır. Köyün doğal ortamını bozmuşlardır. Ağaçlar sökülmüş ve tekrar yetişmelerine imkân verecek bir ortam kalmamıştır. Yeşil alanlar tahrip edilmiştir. Tarım ve hayvancılıkla ilgilenmek imkânsız bir hâl almıştır. Doğal kaynak suları kullanılamayacak hale getirilmiştir. Köylüler arasında iç çatışmaya ve olaylara yol açmıştır.
Av. Kurt: Su kirleniyor, Ağaçlar Kesiliyor ve Tarım ile Hayvancılık Yok Oluyor
Başlatılan hukuki süreci yürüten Avukat Sefer Kurt, bölgedeki durumu ve mevcut gelişmeleri İklim Haber’e değerlendirdi. Maden sahasının bölgeye önemli zararlar verdiğini açıklayan Kurt, temel bazı tahribatları şöyle sıralıyor: “Köy sakinleri birçok sorun yaşıyor. Çevre ile ilgili de önemli sorunlar var. Köylüler hayvancılıkla uğraşıyor, etraftaki yeşilliğin tozla kaplanması bu uğraşı olumsuz etkiliyor. Çevresi dağlarla kapalı olan köyde nispeten düzlük alanda tarım da yapılıyordu ancak şirketin kendi şantiyelerini buralarda kurması tarımı da yok ediyor. Aynı mıntıkada akan bir ırmak var, oradaki su kirleniyor içindeki balık gibi canlılar üreyemez oluyor. Yine bölgede ormanlıklar çok fazla, firma bakanlığa bildirim yapmadan birçok defa kesimler yapıyor. Yaşı yüzyılı geçen ceviz ağaçları ile üzüm bağları şantiye araçları rahat geçsin diye kesildi.”
Çalışmalar İzin Alınan Yerin Çok Ötesine Taşındı
Maden şirketin belirttiği alanın dışına çıktığını savunan Kurt, her defasında başka bölgenin kazıldığını ve terk edilen eski yerlerde ise herhangi bir rehabilitasyon çalışmasının yapılmadığını ifade ediyor. Kurt, “Maden arama şirketi ilk etapta küçük bir alan için ruhsat almıştı ama sonrasında delme usulü ile birçok bölge delik deşik edilmiş. Yeni yerde maden arayan firma, kazdığı eski yeri de olduğu gibi bırakıyor ve herhangi bir düzenleme çalışması yapmıyor. Orada sökmüş oldukları ağaçları, kirletmiş oldukları alanı tekrar yeşillendirmeleri, eski haline getirip öyle çıkmaları gerekirken oluşan manzarayı öyle bırakıp çekip gitme yolunu tercih ediyorlar” sözlerini kullanıyor.
ÇED Raporuna Gerek Yok Diyen Bakanlık Yeniden İnceleme Başlattı
Köyde maden şirketiyle anlaşan köylüler ile diğerleri arasında anlaşmazlıkların olduğunu aktaran Kurt, sözü ÇED raporuna getiriyor. Kurt’a göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2021 yılında firmanın çalışma yürüttüğü bölgeler için ÇED olumlu raporuna ihtiyaç olmadığı yönünde görüş bildirmiş. Kurt, şöyle devam ediyor: “Bakanlık 2021 yılı için ÇED raporuna gerek yok şeklinde bir yazı göndermiş .2022 yılının başında buna dair itiraz ettiğimizde yeni bir inceleme yaptı ve bu incelemeler sonucu faaliyetlerde ihlalin olduğu yönünde görüş bildirdi. Hakkari Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nden bize gelen cevapta şöyle denildi: 2021’de ÇED raporuna gerek olmadığı yönünde karar alınmış ancak başvuru sonrasında gerekli incelemeler yapıldığında bir kısım uygunsuzluklar tespit edilmiştir. Bu tespitler neticesinde idari birimlere bilgi verilmiştir.”
Hukuki Süreç Başlatıldı
Kurt, köylülerin talebi üzerine geçtiğimiz Mart ayında hukuki süreç başlattıklarını söylüyor ve şöyle sürdürüyor konuşmasını: “Dava dilekçesi verdikten sonra birçok kamu kurumuna başvuru yaptık. Süreç devam ediyor. Elbette ekonomik açıdan maden önemlidir Ancak bu yapılırken de doğal ortam tamamen tahrip edilmemeli . Çalışmanın bittiği yerler ıslah edilmeli, eski haline çevrilmeli. Maalesef firma bunu yapmıyor. Bölgenin tamamını tahrip ettikten sonra o şekilde bırakıyor. Umarım bir an önce şirketin yürütmesi durdurulur.”
Yaşanan Tahribatı ve Anlaşmazlıkları İklim Haber Gündeme Getirmişti
Kavaklı Köyü ile bağlı mezralarda faaliyet yürüten farklı maden şirketleri bulunuyor. Yine 60 firmanın il genelinde maden aradığı dillendiriliyor. İklim Haber olarak Kavaklı Köyü’nde yaşananları 21 Mayıs 2022 tarihinde gündeme getirmiştik. 17 Mayıs tarihinde bu köye bağlı Armutlu mezrasında bir maden şirketi maden ocağı için iş makinaları ile kazı yapmak istemişti. Açılmak istenen maden ocağına karşı çıkmaya çalışan köylülerin darp edildiği ve aynı aileden beş kişinin gözaltına alındığı kamuoyuna yansımıştı.
