Türk lirası kredilerdeki yüksek faiz ve yatay döviz kuru nedeniyle firmalar son dönemde döviz cinsi borçlanmaya yönelirken, Merkez Bankası (TCMB) bu alanda sınırlayıcı bir adım attı.
TCMB'den gece yarısı yapılan açıklamada "Yabancı para krediler için yüzde 2 olan aylık büyüme sınırının yüzde 1,5'e indirilmesine, TL kredilerde yüzde 2 olan aylık büyüme sınırlarının sabit tutulmasına karar verilmiştir" denildi.
Yabancı kredilerde aylık büyüme sınırı, 23 Mayıs 2024'te yüzde 2 olarak belirlenmişti.
DÖVİZ KREDİLERDE HIZLI ARTIŞ
TL faizinin siyasi hesaplarla düşük tutulduğu dönemde düşük faizli TL kredi çekenler, parasını dövize ve altına yatırmış, döviz kredi bakiyesi olanlar da düşük faizli TL kredi kullanıp bu bakiyeyi azaltma yoluna gitmişti.
Bu yolla özel sektörün döviz açığı da Merkez Bankası (TCMB) rezervleri kullanılarak azaltılmıştı.
Nitekim, 2018 sonunda 182,2 milyar dolar olan döviz kredi hacmi, 2023 sonunda 128,7 milyar dolara kadar gerilemiş, beş yıldaki düşüş 53,5 milyar dolar olmuştu.
2024 ile birlikte ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek TL faizden yaralanmak için kullanmaya başladı.
Nitekim, döviz cinsi kredi hacmi, beş yıllık düşüşün ardından bu yılın ilk beş ayında toplamda 21,5 milyar dolar, yılbaşından bu yana toplamda 25,7 milyar dolar arttı.
Döviz kredileri hızlı artınca TCMB, 23 Mayıs 2024 tarihinde bu krediler için aylık yüzde 2'lik büyüme sınırı getirmişti, bu sınırlama sonrasında hızı yavaşlasa da döviz kredi hacmindeki artış devam etti.
Bu sınırlama ile birlikte dövizle borçlanıp TL faizden yararlanmak isteyenler, yurt dışı kreditörlerin kapısını çalıyor.
DÖVİZ AÇIĞINDA 13 YILIN EN HIZLI YÜKSELİŞİ
Reel sektörün döviz açığı nisanda 11,4 milyar dolar artarak son 13 yılın en hızlı aylık artışına imza attı. Son dönemde şirketler dövizde varlıklarını azaltırken borçlarını artırdı.
Ekim 2023 ile Nisan 2024 arasındaki beş aylık dönemde reel sektörün döviz açığı 28 milyar dolarlık artışla iki yılın zirvesi olan Kur krizi öncesinde Mart 2018'de 195,5 milyar dolarla zirveyi gören finansal kesim dışındaki firmaların döviz açığı, Ekim 2023'te 74,5 milyar dolara kadar gerilemişti.
Kur krizleri ve düşük faiz politikası uygulanan bu beş buçuk yıllık dönemde döviz açığında 121 milyar dolarlık düşüş sırasında TCMB döviz rezervleri, özel sektörün döviz açığının kapatılmasında kullanılmış, bu dönemde düşük faizli TL kredi kullanan şirketler döviz varlıklarını artırmış, döviz borçlarının bir bölümünü kapatmıştı.102,5 milyar dolara yükseldi.
